जातिवाद, छुवाछुत सनातन धर्मको अंग होइन


लेखक : लेखापढी      २१ चैत्र २०७९, मंगलवार १३:२० मा प्रकाशित     
जातिवाद, छुवाछुत सनातन धर्मको अंग होइन

धर्मको गलत व्याख्याको युग परापूर्वकालदेखि चल्दै आएको छ । ऋषि वेदव्यास पुराणको रचना गर्ने ब्राह्मण थिएनन्। त्यसैबेलादेखि समाजमा वेदलाई सीमान्तकृत गर्न थालियो र जातजातिमा धकेलियो । शिवलाई ब्राह्मण भन्नु पर्छ ? विष्णु कुन समाजका थिए र ब्रह्माको जात कुन थियो ? कालिका माता र भैरवलाई दलित समाजको मानेर पूजा गर्न छोड्ने ?

आजका शब्दहरू प्रयोग गर्ने हो भने यी मानिसहरू दलित थिए- ऋषि कावास इलुसु, ऋषि वत्स, ऋषि काक्षिवत, महर्षि वेदव्यास, महर्षि महिदास आत्र्य, महर्षि वाल्मीकि, हनुमानजीका गुरु मातंग ऋषि आदि यस्ता महान् वैदिक विद्वान जसलाई आजको जातिवादी व्यवस्थाले दलित वर्गको मान्न सकिन्छ। यस्ता हजारौं नाम गनिन्छन् जो आजको दृष्टिकोणले सबै दलित थिए । वेद, स्मृति र पुराणका रचनाकार ब्राह्मण थिएनन्।

प्राय: धर्मशास्त्रलाई पनि जातिवाद, छुवाछुत र सवर्ण, दलित वर्गको मुद्दामा दोष लगाइन्छ, तर यो बिल्कुल असत्य हो। यस बिषयमा धर्मशास्त्रमा के लेखिएको छ जान्न जरुरी छ किनकी हिन्दु सनातन धर्मलाई यस बिषयमा धेरै बदनाम गरिदै आएको छ।

पहिलो कुरा त जातिवाद हरेक धर्म, समाज र देशमा हुन्छ । हरेक धर्मका मानिसले आफ्नो धर्मका मानिसलाई उच्च वा नीच ठान्ने गर्छन् । किन? यो जान्न महत्त्वपूर्ण छ। मानिसहरूको टिप्पणी, तर्क वा क्रोध तिनीहरूको अपूर्ण जानकारीमा आधारित हुन्छन्। कोही जातिवादको राजनीति गर्न चाहन्छन्, त्यसैले जातिवाद र छुवाछुतलाई बढाएर समाजमा पर्खाल खडा गर्छन् र यो भारतमा मात्रै होइन अन्य देशमा पनि भइरहेको छ ।

दलितलाई हिन्दू धर्मले ‘दलित’ नाम दिएको थिएन, यसअघि ‘हरिजन’ नाम पनि हिन्दू धर्मको कुनै शास्त्रले दिएको थिएन। त्यसैगरी यसअघि जति नाम थिए, हिन्दू धर्मले दिएनन् । आज दिइएका नामहरू विगत ७० वर्षको राजनीतिको उपज हुन् र यसअघि दिइएका नामहरू नौ सय वर्षको दासत्वको उपज हुन् ।

आज धेरै ब्राह्मणहरू छन् जो दलित, मुस्लिम, ईसाई वा अहिले बौद्ध छन्। आज ब्राह्मण समाजका धेरै दलितहरू छन्। यहाँ उच्च जातिलाई सवर्ण भनिन्छ । हिन्दू धर्मले यसलाई उच्च जातको नाम पनि दिएको छैन।

अब हिन्दु धर्मका ग्रन्थहरु के के हुन् भन्ने पनि जान्न जरुरी छ । किनभने कतिपय मानिसहरूले ती शास्त्रहरूलाई उद्धृत गर्छन् जुन वास्तवमा हिन्दू शास्त्रहरू होइनन्। हिन्दूहरूको एक मात्र धर्म ग्रन्थ वेद हो, वेदको सार उपनिषद हो जसलाई वेदान्त भनिन्छ र उपनिषदको सार गीता हो। यसबाहेक पुस्तकको जुनसुकै नाम लिए पनि त्यो हिन्दू धर्मग्रन्थ होइन ।

मनुस्मृति, पुराण, रामायण र महाभारत हिन्दुहरुको धार्मिक ग्रन्थ होइनन् । यी ग्रन्थहरूमा हिन्दूहरूको इतिहास लिपिबद्ध छ, तर केही मानिसहरूले यी ग्रन्थहरूबाट संस्कृतका केही श्लोकहरू निकाल्छन् र बताउन खोज्छन् कि यी ग्रन्थहरूमा मात्र नीच र नीचको कुरा लेखिएको छ।

वास्तवमा यो समय र परिस्थिति अनुसार समाज परिवर्तनको चित्रण हो । दोस्रो, उक्त शास्त्रहरूलाई जानाजानी परिमार्जन गरिएको छैन भन्ने ग्यारेन्टी छ कि छैन। साहित्यलाई समाजमा प्रस्तुत गर्ने जिम्मा पाएकाहरुले स्वाभाविक रूपमा विकृत गरेर त्यसलाई बर्बाद गरिदियो ।

कर्मको विभाजन- वेद वा स्मृतिहरूमा श्रमिकहरूलाई चार वर्गमा विभाजन गरिएको छ- ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य र शूद्र- जुन मानवको प्राकृतिक स्वभावमा आधारित छ। यो विभाजन जन्मको आधारमा होइन। आज धेरै ब्राह्मण ब्यापार गरिरहेका छन्, उनीहरूलाई ब्राह्मण भन्नु गलत हो।

आज धार्मिक कार्य गर्ने धेरै क्षत्रिय र दलित छन् भने उनीहरुलाई कसरी क्षत्रिय वा दलित मान्न सकिन्छ ? तर विगतमा हाम्रो देशमा परम्परागत काम गर्नेहरूको समाज विकास हुँदै गयो, जसले आफूलाई श्रेष्ठ र अरूलाई तल्लो ठान्ने गल्ती गर्‍यो भने त्यसमा हिन्दू धर्मको कुनै दोष छैन । धर्मको गलत व्याख्या गरेर जनतालाई मुर्ख बनाउनुहुन्छ भने धर्मको दोष होइन।