महाभारतमा द्रौपदीको विशेष स्थान छ। महाभारतमा द्रौपदीलाई अग्निबाट जन्मेकी छोरी भनेर पनि वर्णन गरिएको छ । भनिन्छ, द्रौपदी त्यस समयकी सबैभन्दा सुन्दर महिला थिइन् ।
महाभारतका अनुसार एक पटक राजा द्रुपदले कौरव र पाण्डवका गुरु द्रोणाचार्यको अपमान गरेका थिए । गुरु द्रोणाचार्यले यो अपमान बिर्सन सकेनन् । त्यसैले जब पाण्डव र कौरवहरूले आफ्नो शिक्षाको अन्त्य पछि गुरु द्रोणाचार्यलाई गुरुदक्षिणा माग्न आग्रह गरे, तब उनले राजा द्रुपदलाई गुरुदक्षिणामा कैदीको रूपमा प्रस्तुत गर्न भने ।
गुरुको आज्ञा पाएर दुर्योधनको नेतृत्वमा कौरवहरूले पञ्चालमाथि आक्रमण गरे। दुई पक्षबीच भयंकर युद्ध भयो, तर अन्तमा कौरवहरू पराजित भए र भागे।
पञ्चालमा पुगेर अर्जुनले द्रोणाचार्यलाई भने- “गुरुदेव ! तपाईंले पहिले कौरवहरूलाई राजा द्रुपदसँग युद्ध गर्न आदेश दिनुहुन्छ। यदि तिनीहरूले द्रुपदलाई कब्जा गर्न असफल भए, हामी पाण्डवहरू युद्ध गर्नेछौं। गुरुको आज्ञा पाएर दुर्योधनको नेतृत्वमा कौरवहरूले पञ्चालमाथि आक्रमण गरे। दुई पक्षबीच भयंकर युद्ध भयो, तर अन्तमा कौरवहरू पराजित भए र भागे। कौरवहरू भागेको देखेर पाण्डवहरूले आक्रमण गर्न थाले। भीम र अर्जुनको शक्तिसामु पञ्चाल राजाको सेना पराजित भयो ।
अर्जुन अगाडि गए र द्रुपदलाई बन्दी बनाएर गुरु द्रोणाचार्यको अगाडि ल्याए । द्रुपदलाई कैदी देखेर द्रोणाचार्यले भने- “हे द्रुपद ! अब म तिम्रो राज्यको मालिक बनेको छु। म तिमीलाई मेरो साथी सम्झेर तिमीकहाँ आएको थिएँ तर तिमीले मलाई आफ्नो साथी मानेनौ। अब भन तिमिले मेरो मित्रता स्वीकार गर्छौ ?”
“हे द्रोण ! तिमीलाई साथी नठान्नु मेरो गल्ती थियो र त्यसको लागि अहिले मनमा पछुताएको छ । अब म र मेरो राज्य तिम्रो अधीनमा छ, अब तिमी जे चाहन्छौ गर।
द्रुपदले लज्जित भएर शिर निहुराएर आफ्नो गल्तीको लागि माफी माग्दै भने- “हे द्रोण ! तिमीलाई साथी नठान्नु मेरो गल्ती थियो र त्यसको लागि अहिले मनमा पछुताएको छ । अब म र मेरो राज्य तिम्रो अधीनमा छ, अब तिमी जे चाहन्छौ गर । द्रोणाचार्यले भने- “तिमीले भनेका थियौ कि मित्रता एउटै वर्गका मानिसबीच हुन्छ। त्यसैले म तिमीसँग मित्रताको लागि तिम्रो आधा राज्य तिमीलाई फिर्ता गर्दैछु। यसो भन्दै द्रोणाचार्यले गंगा नदीको दक्षिणी किनारको राज्य द्रुपदलाई सुम्पिदिनुभयो र बाँकीलाई आफैं राख्नुभयो।
त्यहाँ उनले यज र उपयाज नामका महान कर्मकाण्डवादी ब्राह्मण भाइहरूसँग भेट गरे ।
गुरु द्रोणबाट पराजित भएपछि महाराजा द्रुपद निकै लज्जित भए र उनलाई कुनै न कुनै तरिकाले अपमानित गर्ने उपाय सोच्न थाले । यही चिन्तामा एकपल्ट घुम्दै उनी कल्याणी नगरका ब्राह्मणहरूको बस्तीमा पुगे । त्यहाँ उनले यज र उपयाज नामका महान कर्मकाण्डवादी ब्राह्मण भाइहरूसँग भेट गरे । राजा द्रुपदले उनको सेवा गरेर प्रसन्न भए र द्रोणाचार्यलाई मार्ने उपाय सोधे । उहाँलाई सोध्दा ठूला भाइ यजले भने, “यसको लागि तपाईंले अग्निदेवलाई ठूलो यज्ञको आयोजना गरेर प्रसन्न तुल्याउनुहुन्छ ताकि उहाँले तपाईंलाई त्यो महान पराक्रमी पुत्रको वरदान दिनुहुनेछ।
यज्ञकुण्डबाट एउटी कन्याको जन्म भयो, जसका आँखाहरू फूलेका कमलजस्तै चम्किला थिए, उनका भौंहरू चन्द्रमाजस्तै घुमाउरो र काला थिए।
महाराजले आफ्नो निर्देशन अनुसार यज र उपयाजबाट यज्ञ गराए । उनको बलिदानबाट प्रसन्न भएर अग्निदेवले उनलाई हतियार र कवचले भरिएको पुत्र दिए । त्यसपछि त्यो यज्ञकुण्डबाट एउटी कन्याको जन्म भयो, जसका आँखाहरू फूलेका कमलजस्तै चम्किला थिए, उनका भौंहरू चन्द्रमाजस्तै घुमाउरो र कालो थिए। उनको जन्म हुने बित्तिकै आकाशवाणी भयो कि यो कन्या कौरवहरुको विनाशको लागि जन्मिएको हो । केटाको नाम धृष्टधुम्न र केटीको नाम कृष्ण थियो, जो राजा द्रुपदकी छोरी भएकाले द्रौपदी भनिन्थ्यो ।
द्रौपदी पछि पाँच पाण्डवकी रानी बनिन्, जसबाट उनले पाँच छोरा पाएकी थिइन् । द्रौपदीका युधिष्ठिरबाट पृथ्वीविंध्या, भीमबाट सुतासोमा, अर्जुनबाट श्रुताकर्मा, नकुलबाट शतानिका र सहदेवबाट श्रुतासेना नामका छोरा थिए ।
www.lekhapadhi.com । Please Follow us for more …….
